Maruz kalınan stres, sağlıksız beslenme tercihleri, sigara ve alkol kullanımı gibi çeşitlendirebileceğimiz birçok alışkanlık sperm kalitesinde düşüşe neden olabiliyor. Kontrol edebildiğimiz etkenlere ek olarak hava ve çevre kirliliği gibi değişkenleri de hesaba kattığımızda erkeklerin sperm değerlerindeki azalış göz ardı edilemeyecek kadar belirgin. Bu yazımda sperm kalitesini azaltan alışkanlıklara değinerek en azından kontrol edebildiğimiz unsurlar üzerindeki hakimiyetimizi artırmaya çalışacağım ama öncesinde “sperm kalitesi nedir?” kısaca bu soruya değinmek istiyorum.
Maruz kalınan stres, sağlıksız beslenme tercihleri, sigara ve alkol kullanımı gibi çeşitlendirebileceğimiz birçok alışkanlık sperm kalitesinde düşüşe neden olabiliyor. Kontrol edebildiğimiz etkenlere ek olarak hava ve çevre kirliliği gibi değişkenleri de hesaba kattığımızda erkeklerin sperm değerlerindeki azalış göz ardı edilemeyecek kadar belirgin. Bu yazımda sperm kalitesini azaltan alışkanlıklara değinerek en azından kontrol edebildiğimiz unsurlar üzerindeki hakimiyetimizi artırmaya çalışacağım ama öncesinde “sperm kalitesi nedir?” kısaca bu soruya değinmek istiyorum.
Sperm kalitesi dendiğinde akla ilk sperm sayısı gelse de sperm kalitesi birden çok faktörle bağlantılıdır ve en temelinde sperm sayısı, sperm hareketliliği ve sperm morfolojisi gibi kriterler doğrultusunda değerlendirilir.
Boşalma sonrası vücut dışarısına atılan ejakülatın 1 mililitresinde en az 15 milyon spermin bulunması ideal sperm sayısına sahip olunduğunu ifade eden bir kriterdir. Daha az spermin varlığı sperm hücrelerinin yumurtayı dölleme ihtimalini azaltacaktır. Sperm kalitesi ile ilgili bir diğer unsur sperm motilitesi yani hareketliliğidir. İdeal sperm sayısına sahip olunması önemli olsa da spermlerin yumurtaya doğru yolculuklarının tamamlanabilmesi için ileri yönde ve yeterli hızda hareket etmeleri gerekir. Bir erkeğin spermlerinin en az %40’ı ileri yönlü hareket etmiyorsa gebelik oluşumu ihtimali düşebilir. Son olarak morfoloji hakkında bilgi aktarmak istiyorum. Morfoloji sperm şekli veya yapısını ifade eden bir terimdir. Normal ve sağlıklı bir spermin baş kısmı oval yapıdadır ve uzun bir kuyruk kısmı bulunur. Şeklen ve yapısal olarak normal olan sperm sayısının az olması erkek infertilitesi riskini gündeme getirebilir. Daha önce bu konuda sizler için hazırladığım Sperm Şekil Bozuklukları Nedir? Sperm Şekli Nasıl Olmalıdır? adlı içeriğimi buradan okuyabilirsiniz.
Görüldüğü gibi sperm kalitesi tek bir parametreye indirgenemeyecek kadar kapsamlıdır. Bu nedenle yaşam tarzı alışkanlıkları sperm değerlerine farklı şekilde etki edebilir. Her ne kadar sperm kalitesini doğumsal veya sonradan edinilebilen hastalıklar düşürebilsede yaşam tarzının da potansiyel etkisinin göz ardı edilmemesi önemlidir.
1. Sigarayı Bırakın
2016 yılında European Urology’de yayımlanan bilimsel bir araştırma sonuçlarında sigara içmenin sperm sayısını, sperm şeklini ve sperm hareketliliğini etkilediği gösterilmiştir. Sigara içen erkeklerde sperm konsantrasyonunun %23 azaldığı ve spermlerde DNA hasarının arttığı verileri mevcuttur. Sigara içimi genel sağlığa zarar verir ve sertleşme sorununa da yol açabilir. Diğer bir deyişle sigara hem erkek infertilitesi hem de cinsel işlev bozukluğu riskini artırabilir. Sertleşme sorunu hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
2. Fazla Kiloya Dikkat!
Kilo aldıkça sperm kalitesi azalıyor ve daha spesifik bir şekilde ifade etmem gerekirse fazladan her 9 kilonun infertilite riskini %10 artırdığını söyleyebilirim. Fazla kilo vücudun hormon dengesini bozuyor, erkeklik hormonu salınımını azaltıyor, damar sağlığını etkilerken sistemik hastalıkların oluşma riskini artırıyor.
3. Sağlıklı ve Dengeli Beslenme Önemli
Sağlıklı beslenme ile genel sağlığımız arasında doğrusal bir bağlantı var. Tüketmeyi tercih ettiğimiz besinler kilo dengesini sağlamak bir yana vücudumuzun doğru çalışması için de kritik bir öneme sahip. Yapılan araştırmalar da bu yönde; antioksidan içeren sebze ve meyvelerin tüketilmesi vücuttaki serbest radikallerin etkisiz hale getirilmesini ve oksidatif stresin azaltılmasını sağlıyor. Böylece sperm sağlığının korunması mümkün olabiliyor.
4. Testis Isısını Kontrol Altına Alın
Testis ısısının idealden yüksek olması testis fonksiyonlarına zarar verebiliyor. Varikosel hastalığı testis ısısının yükselmesine neden olan organik bir nedenken testis ısısının artmasına neden olacak çok sıkı iç çamaşırı giymek, sauna ve hamamları sık ziyaret etmek, dizüstü bilgisayarı kucakta kullanmak, çok uzun zaman oturmak gibi eylemlerden kaçınılması gerekiyor.
5. Hareketsiz Yaşam Tarzını Terk Edin
Kilo dengesinin korunması, stresin azaltılması ve öz güven artırılması adına hareketli bir yaşam tarzı benimsenmelidir. Spor yapmak aynı zamanda erkeklik hormonu salınımını da artırarak sperm kalitesini yükseltmektedir. Çok yoğun ve uzun süren antrenmanlar ise tam tersi bir etki yaratabilir. Nasıl mı? Yanıtlar için Aşırı Egzersiz Yapmak Sperm Değerlerini Düşürür mü? içeriğimi okuyabilirsiniz.
Üreme sağlığını korumak için tüm bu alışkanlıkları benimsemenin yanında alkol tüketiminin kısıtlanması, aşırı stresten uzak durulması, toksinlere maruziyetin azaltılması, testislerin darbelerden korunması ve cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı dikkatli olunması önemli. 1 yıl boyunca korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebeliğin oluşmadığı durumda çiftler, kadın hastalıkları uzmanları ve üroloji uzmanları tarafından eş zamanlı değerlendirilmelidir. Böylece gebeliğe engel olan unsur ve o unsur doğrultusunda tedavi süreçleri başlatılabilir.
Çınarlı Mahallesi, Ankara Caddesi, Mistral Ofis Kulesi, No:15, Kat:37, Konak/İZMİR
